- Anmeldung
Anmeldung
ثبت آدرس یا (Anmeldung) چیست؟
کلمه (Anmeldung) به معنای ثبت محل سکونت است. طبق قوانین آلمان، هر کسی (چه آلمانی و چه خارجی) که به خانه جدیدی نقل مکان میکند، باید ظرف مدت ۱۴ روز آدرس جدید خود را در شهرداری ثبت کند.
چرا (Anmeldung) حیاتیترین قدم است؟
بدون انجام این کار، شما در آلمان عملاً وجود خارجی ندارید! تا زمانی که آدرس خود را ثبت نکنید:
حساب بانکی: نمیتوانید افتتاح کنید.
شناسه مالیاتی (Tax ID): دریافت نمیکنید (و بدون آن نمیتوانید حقوق بگیرید).
اجازه اقامت: اداره مهاجرت (Ausländerbehörde) پرونده شما را بررسی نمیکند.
اینترنت و موبایل: نمیتوانید قرارداد سیمکارت دائمی یا اینترنت خانگی ببندید.
کجا باید این کار را انجام داد؟
شما باید به "دفتر شهروندی" یا (Bürgeramt) در شهر یا محله خود بروید.
نکته: برخلاف اداره مهاجرت، برای این کار لازم نیست حتماً به شعبه خاصی بروید؛ معمولاً میتوانید به هر شعبهای از (Bürgeramt) در شهر خود مراجعه کنید.
- Arbeitsvisum
Arbeitsvisum
این بخش درباره یکی از اصلیترین روشهای مهاجرت است. متن زیر با تمرکز بر تفاوت ویزای کار و بلو کارت (که سوال همیشگی کاربران است) و کلمات کلیدی مرتبط برای سئو بهینه شده است.
ویزای کار آلمان یا (Arbeitsvisum) چیست؟
ویزای کار یا (Arbeitsvisum)، یک اجازه اقامت برای نیروهای متخصص (Fachkräfte) است که میخواهند در آلمان کار کنند. این ویزا به طور خاص برای کسانی طراحی شده که یک پیشنهاد شغلی قطعی دارند اما شرایط دریافت بلو کارت را ندارند (مثلاً حقوقشان کمتر از حد نصاب است یا مدرک فنیحرفهای دارند).
- Aufenthaltstitel
Aufenthaltstitel
اجازه اقامت آلمان (Aufenthaltstitel) چیست؟
اگر شهروند اتحادیه اروپا (EU)، منطقه اقتصادی اروپا (EEA) یا سوئیس نیستید، برای زندگی در آلمان به یک اجازه اقامت (Aufenthaltstitel یا Aufenthaltserlaubnis) نیاز دارید.
چه کسانی به اجازه اقامت نیاز دارند؟
انواع مختلفی از مجوزهای اقامت برای اهداف گوناگون وجود دارد، از جمله: کار کردن، تحصیل، راهاندازی کسب و کار و موارد دیگر. موارد زیر همگی نوعی اجازه اقامت محسوب میشوند:
بلو کارت (Blue Card)
ویزای کار
ویزای تحصیلی
ویزای فریلنسری
انواع اجازه اقامت (Types of residence permits)
شما باید برای دریافت اجازه اقامت، در اداره اتباع خارجی (Ausländerbehörde) درخواست دهید. اجازه اقامت در نهایت به صورت یک کارت پلاستیکی (شبیه کارت شناسایی) صادر میشود.
- Ausländerbehörde
Ausländerbehörde
اداره اتباع خارجی یا (Ausländerbehörde) چیست؟
اداره اتباع خارجی (Ausländerbehörde)، که گاهی به آن "اداره مهاجرت" هم گفته میشود، مهمترین اداره دولتی برای تمام خارجیهایی است که در آلمان زندگی میکنند.
وظایف اصلی این اداره چیست؟
شما برای انجام تقریباً هر کاری که به وضعیت اقامتتان مربوط باشد، باید به این اداره مراجعه کنید. وظایف اصلی آنها عبارتند از:
صدور و تمدید اجازه اقامت: تمام کارتهای اقامت (Aufenthaltstitel) در اینجا صادر میشوند.
صدور بلو کارت (Blue Card): بررسی مدارک و صدور کارت آبی اتحادیه اروپا.
تغییر شرایط اقامت: اگر کارفرما یا شغل خود را عوض کنید، باید برای تغییر برگه ضمیمه (Zusatzblatt) به اینجا بروید.
صدور دعوتنامه رسمی: برای دعوت اعضای خانواده به آلمان (Verpflichtungserklärung).
امور پناهندگی: رسیدگی به وضعیت اقامتی پناهندگان (البته پروسه پناهندگی جداگانه است، اما اقامت نهایی اینجا صادر میشود).
نکته مهم درباره نامهای مختلف
در شهرهای مختلف آلمان، ممکن است نام این اداره کمی متفاوت باشد.
مثال: در برلین، این اداره (Landesamt für Einwanderung) یا به اختصار LEA نامیده میشود. اما وظایف آن دقیقاً همان وظایف (Ausländerbehörde) است.
- Bürgergeld
Bürgergeld
بورگرگلد (Bürgergeld) یا «حقوق شهروندی»، سیستم حمایت مالی دولت آلمان است که از ژانویه ۲۰۲۳ جایگزین سیستم قدیمی «Hartz IV» شد.
به زبان ساده:
برای چه کسانی است؟ افرادی که توانایی کار کردن دارند، اما بیکار هستند یا درآمدشان برای گذران زندگی کافی نیست.
چه چیزی پرداخت میکند؟
مبلغ ماهانه: برای مخارج زندگی مثل غذا، برق و اینترنت (فعلاً ۵۶۳ یورو برای یک فرد مجرد).
هزینه مسکن: اجاره خانه (Kaltmiete) و هزینه گرمایش (Heizung) را تا سقف مشخصی پرداخت میکند.
بیمه: هزینه بیمه درمانی و بازنشستگی را پوشش میدهد.
شرط دریافت: باید با «جابسنتر» همکاری کنید و فعالانه به دنبال کار یا دوره آموزشی (Ausbildung) باشید. هدف این پول، تامین حداقلهای زندگی تا زمان پیدا کردن کار است.
- Europäischer Wirtschaftsraum
Europäischer Wirtschaftsraum
منطقه اقتصادی اروپا یا (Europäischer Wirtschaftsraum) چیست؟
عبارت (Europäischer Wirtschaftsraum) که به اختصار EWR یا در انگلیسی EEA نامیده میشود، به معنای منطقه اقتصادی اروپا است.
این منطقه شامل تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا (EU) به اضافه سه کشور زیر است:
ایسلند (Iceland)
لیختناشتاین (Liechtenstein)
نروژ (Norway)
چرا این موضوع برای مهاجرت مهم است؟
قوانین مهاجرت برای شهروندان منطقه اقتصادی اروپا (EEA) دقیقاً مشابه شهروندان اتحادیه اروپا است.
آزادی کامل: اگر شهروند یکی از این کشورها هستید، برای زندگی، کار یا تحصیل در آلمان نیازی به اجازه اقامت (Aufenthaltstitel) ندارید.
حقوق برابر: شما از همان حقوقی برخوردارید که یک شهروند آلمانی در بازار کار دارد.
آیا سوئیس عضو این منطقه است؟
خیر، سوئیس عضو (Europäischer Wirtschaftsraum) نیست، اما به دلیل توافقنامههای دوجانبه با اتحادیه اروپا، شهروندان سوئیسی نیز حقوقی مشابه شهروندان EEA دارند و نیازی به ویزا یا اجازه اقامت برای کار در آلمان ندارند (فقط باید ورود خود را اعلام کنند).
- Fiktionsbescheinigung
Fiktionsbescheinigung
این بخش برای کسانی که در "برزخ تمدید ویزا" گیر کردهاند، حیاتی است. متن زیر با تمرکز بر کلمات کلیدی مثل "سفر با برگه فیکشن"، "اقامت موقت" و "وضعیت قانونی در زمان انتظار" نوشته شده است.
گواهی موقت یا (Fiktionsbescheinigung) چیست؟
کلمه (Fiktionsbescheinigung) که ایرانیها به اختصار به آن "فیکشن" هم میگویند، یک گواهی موقت قانونی است. این مدرک زمانی صادر میشود که اعتبار ویزا یا اقامت فعلی شما تمام شده، اما اداره مهاجرت (Ausländerbehörde) هنوز کارت اقامت جدید شما را صادر نکرده است.
این گواهی چه زمانی صادر میشود؟
این مدرک معمولاً در شرایط زیر به شما داده میشود:
شما برای تمدید اقامت درخواست دادهاید (قبل از انقضای کارت فعلی).
پروسه بررسی پرونده طولانی شده است.
یا، با درخواست شما موافقت شده اما چاپ کارت پلاستیکی ۸ هفته زمان میبرد.
در این فاصله زمانی (که کارت قبلی منقضی شده و کارت جدید نیامده)، این برگه سبز/سفید ثابت میکند که حضور شما در آلمان کاملاً قانونی است.
آیا با (Fiktionsbescheinigung) میتوانم سفر کنم؟
این مهمترین سوال است و پاسخ آن به نوع بند قانونی که در برگه تیک خورده است بستگی دارد:
بند ۴ (Absatz 4) - تمدید اقامت:
اگر در صفحه سوم برگه، تیک گزینه (§ 81 Abs. 4) خورده باشد، یعنی اقامت قبلی شما همچنان معتبر است.
نتیجه: شما میتوانید با این برگه (به همراه پاسپورت و کارت منقضی شده) از آلمان خارج شده و دوباره وارد شوید.
بند ۳ (Absatz 3) - اولین درخواست:
اگر تیک گزینه (§ 81 Abs. 3) خورده باشد (معمولاً برای کسانی که اولین بار است درخواست میدهند یا دیر درخواست دادهاند).
نتیجه: شما مجاز به ماندن در آلمان هستید، اما اگر از آلمان خارج شوید، نمیتوانید دوباره وارد شوید. (سفر ممنوع).
وضعیت اجازه کار
قانون کلی ساده است: وضعیت قبلی ادامه مییابد. اگر ویزای قبلی شما اجازه کار داشت، با داشتن (Fiktionsbescheinigung) هم همچنان اجازه کار دارید. کارفرما موظف است این برگه را به عنوان مدرک معتبر قبول کند
- Meldebescheinigung
Meldebescheinigung
گواهی ثبت آدرس یا (Meldebescheinigung) چیست؟
مدرک (Meldebescheinigung) در واقع همان "گواهی ثبت نام" یا تاییدیه رسمی آدرس شماست. وقتی شما پروسه ثبت آدرس یا (Anmeldung) را در شهرداری با موفقیت انجام میدهید، کارمند اداره این برگه A4 را به شما تحویل میدهد.
این گواهی چه کاربردی دارد؟
این برگه یکی از پرکاربردترین مدارک در آلمان است. برای انجام کارهای زیر حتماً باید کپی آن را ارائه دهید:
امور بانکی: برای افتتاح حساب بانکی.
اداره مهاجرت: برای درخواست یا تمدید اجازه اقامت (Aufenthaltstitel).
قراردادها: برای بستن قرارداد موبایل، اینترنت یا باشگاه ورزشی.
بیمه درمانی: برای ثبت نام در شرکتهای بیمه.
ثبت نام دانشگاه: برای تکمیل پرونده دانشجویی.
تفاوت (Meldebescheinigung) ساده و گسترده
ساده (einfache): شامل نام، آدرس فعلی و تاریخ تولد است. (برای اکثر کارهای روزمره کافی است).
گسترده (erweiterte): شامل اطلاعات بیشتر مثل وضعیت تاهل، دین و تابعیت است (گاهی برای ازدواج در آلمان لازم میشود).
- Niederlassungserlaubnis
Niederlassungserlaubnis
اقامت دائم آلمان یا (Niederlassungserlaubnis) چیست؟
کلمه (Niederlassungserlaubnis) به معنای اجازه اقامت دائم است. این بهترین و قویترین نوع اجازه اقامت قبل از دریافت شهروندی (پاسپورت) است. برخلاف سایر مجوزهای اقامت که موقت هستند (مثلاً ۱ یا ۲ ساله)، این مجوز تاریخ انقضا ندارد و نامحدود است.
تفاوت با اجازه اقامت موقت (Aufenthaltstitel)
اقامت موقت (Aufenthaltstitel): محدود به زمان است و معمولاً وابسته به یک هدف خاص (مثل کار نزد یک کارفرمای خاص یا تحصیل) است.
اقامت دائم (Niederlassungserlaubnis): محدودیت زمانی ندارد و معمولاً محدودیت شغلی هم ندارد. شما میتوانید هر شغلی را انتخاب کنید یا بیکار شوید بدون اینکه نگران تمدید ویزا باشید.
مزایای داشتن (Niederlassungserlaubnis)
امنیت شغلی و زندگی: دیگر نیازی به تمدید ویزا در اداره اتباع خارجی (Ausländerbehörde) ندارید.
آزادی کار: میتوانید کارفرما عوض کنید، فریلنسر شوید یا بیزینس خود را داشته باشید (بدون نیاز به اجازه اداره مهاجرت).
تسهیلات بانکی: گرفتن وام مسکن یا قراردادهای طولانیمدت با این اقامت بسیار راحتتر است.
کارت شناسایی: این کارت معمولاً نیاز به تمدید ندارد (فقط کارت فیزیکی هر ۱۰ سال مثل پاسپورت عوض میشود، اما حق اقامت شما باطل نمیشود).
چه زمانی میتوانید درخواست دهید؟
به طور کلی پس از ۵ سال زندگی قانونی در آلمان. اما استثناهای مهمی برای دریافت سریعتر وجود دارد:
دارندگان بلو کارت (Blue Card): میتوانند پس از ۲۱ تا ۳۳ ماه (بسته به سطح زبان آلمانی) درخواست دهند.
فارغالتحصیلان دانشگاههای آلمان: میتوانند پس از ۲ سال کار مرتبط درخواست دهند.
متخصصان فنی (Skilled Workers): میتوانند پس از ۳ تا ۴ سال (بسته به شرایط) درخواست دهند.
شرایط کلی برای دریافت:
تامین مخارج زندگی (بدون کمک دولتی).
پرداخت حق بیمه بازنشستگی (معمولاً ۶۰ ماه، یا کمتر برای بلو کارت).
دانش زبان آلمانی (معمولاً سطح B1).
داشتن فضای کافی برای زندگی (متراژ آپارتمان).
- Nullrunde
Nullrunde
اصطلاح "Nullrunde" (نولرونده) در ادبیات سیاسی و اقتصادی آلمان یک کلمه کلیدی و بسیار مهم است.
به زبان ساده: Nullrunde یعنی «افزایش صفر درصدی».
وقتی در اخبار میشنوید که برای حقوقها، مستمری بازنشستگان یا کمکهزینههای اجتماعی (مثل Bürgergeld) قرار است Nullrunde اتفاق بیفتد، به این معنی است که:
۱. مبلغ اضافه نمیشود: در سال جدید، دقیقاً همان مبلغی را دریافت میکنید که سال قبل میگرفتید (حتی یک یورو هم بیشتر نمیشود). ۲. کاهش هم پیدا نمیکند: مبلغ کم نمیشود، فقط ثابت میماند.
چرا "Nullrunde" خبر بدی است؟
شاید فکر کنید «خب پولم کم نشده، پس مشکلی نیست». اما در اقتصاد اینطور نیست. به دلیل تورم (Inflation)، قیمت نان، برق و اجاره خانه هر سال بالا میرود. وقتی درآمد شما ثابت بماند (Nullrunde) اما هزینهها بالا برود، یعنی قدرت خرید شما عملاً کم شده است.
کاربردهای این کلمه در آلمان:
در Bürgergeld (سوسیال): همانطور که گفتیم، سال ۲۰۲۵ یک Nullrunde است. یعنی ۵۶۳ یورو ثابت میماند.
در حقوق بازنشستگی (Rente): گاهی اوقات دولت اعلام میکند که امسال حقوق بازنشستگان افزایش نمییابد (Nullrunde برای بازنشستگان).
در مذاکرات حقوقی (Tarifverhandlungen): وقتی اتحادیه کارگران با کارفرما مذاکره میکند و کارفرما میگوید «امسال پول نداریم حقوق را زیاد کنیم»، پیشنهاد یک Nullrunde میدهد.
خلاصه: Nullrunde = توقف افزایش حقوق = فقیرتر شدن نسبت به تورم.
- Schengen
Schengen
منطقه شینگن (Schengen-Raum) گروهی از ۲۹ کشور اروپایی است که تصمیم گرفتهاند کنترلهای مرزی را بین خود حذف کنند.
کشورهای عضو شینگن کدامند؟
این کشورها عبارتند از: آلمان، اتریش، بلژیک، بلغارستان، کرواسی، جمهوری چک، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، یونان، مجارستان، ایسلند، ایتالیا، لتونی، لیختناشتاین، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالتا، هلند، نروژ، لهستان، پرتغال، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوئد و سوئیس.
ویزای شینگن (Schengen Visa) چیست؟
ویزای شینگن (Schengen-Visum) یک ویزای کوتاهمدت است که به شما اجازه میدهد تا ۹۰ روز (در هر دوره ۱۸۰ روزه) به عنوان توریست یا بازدیدکننده در منطقه شینگن سفر کنید.
نکته مهم: ویزای شینگن با اجازه اقامت (Aufenthaltstitel) متفاوت است. شما نمیتوانید با ویزای شینگن در آلمان زندگی یا کار کنید.
- Steueridentifikationsnummer
Steueridentifikationsnummer
شناسه مالیاتی یا (Steueridentifikationsnummer) چیست؟
این کلمه طولانی و ترسناک که به اختصار (Steuer-ID) یا (IdNr) هم نامیده میشود، همان شناسه هویت مالیاتی شماست. این یک کد ۱۱ رقمی منحصربهفرد است (مثل کد ملی) که به هر کسی که در آلمان زندگی میکند اختصاص داده میشود.
ویژگیهای مهم این شناسه:
دائمی است: این شماره تا پایان عمر با شما میماند و تغییر نمیکند، حتی اگر شهر یا ایالت خود را عوض کنید.
شخصی است: هر عضو خانواده (حتی نوزادان) کد جداگانه خود را دارند.
چگونه این کد را دریافت کنیم؟
خبر خوب این است که شما نیازی به درخواست دادن ندارید!
وقتی (Anmeldung) را انجام میدهید، اطلاعات شما به اداره مرکزی مالیات فرستاده میشود.
حدود ۲ تا ۳ هفته بعد، نامهای رسمی از اداره مالیات مرکزی (Bundeszentralamt für Steuern) دریافت میکنید که این کد در آن نوشته شده است.
چرا به آن نیاز دارید؟
کارفرما: برای اینکه بتواند حقوق شما را پرداخت کند و مالیات را کسر کند. (اگر این کد را ندهید، با بالاترین نرخ مالیاتی جریمه میشوید!)
بانک: برای افتتاح حساب و گزارش سود سپردهها.
کمکهزینه فرزند (Kindergeld): برای دریافت پول بچه.
- Zusatzblatt
Zusatzblatt
برگه ضمیمه یا (Zusatzblatt) چیست؟
Zusatzblatt کارت اقامت پلاستیکی شما فضای محدودی دارد و نمیتوان تمام قوانین را روی آن نوشت. به همین دلیل، همراه با کارت، یک برگه سبز/سفید تاشو به شما میدهند که به آن (Zusatzblatt) یا "برگه ضمیمه" میگویند.
این برگه جزء جداییناپذیر اجازه اقامت شماست و باید همیشه همراه کارتتان باشد.
چرا این برگه حیاتی است؟
مهمترین اطلاعات زندگی شما در آلمان در این برگه نوشته شده است: حق کار کردن. روی کارت پلاستیکی معمولاً فقط یک جمله کلی نوشته شده (مثل "به برگه ضمیمه مراجعه شود"). اما در (Zusatzblatt) دقیقاً مشخص شده که:
آیا اجازه کار دارید؟
آیا فقط اجازه دارید برای یک کارفرمای خاص کار کنید؟ (مخصوص ویزای کار و بلو کارت در سالهای اول).
آیا اجازه کار فریلنسری (Self-employed) دارید؟
ساعات کاری مجاز شما چقدر است؟ (مخصوص دانشجویان).
عبارات کلیدی در (Zusatzblatt)
چند جمله مهم که ممکن است در برگه شما نوشته شده باشد:
"Erwerbstätigkeit gestattet": این بهترین جمله است! یعنی "اشتغال مجاز است". شما میتوانید هر کاری (کارمندی یا فریلنسری) انجام دهید و محدودیت ندارید.
"Beschäftigung erlaubt": یعنی اجازه کار کارمندی دارید (اما شاید فریلنسری ممنوع باشد).
"Selbständige Tätigkeit nicht gestattet": یعنی کار فریلنسری و خوداشتغالی ممنوع است.
تغییر شغل و برگه ضمیمه
اگر در برگه ضمیمه شما نام شرکت یا کارفرما ذکر شده باشد و بخواهید شغل خود را عوض کنید، باید حتماً به اداره اتباع خارجی (Ausländerbehörde) بروید تا این برگه را برای شما تغییر دهند (کارت پلاستیکی معمولاً عوض نمیشود، فقط این برگه آپدیت میشود).
